Exemplum literarum illustrissimi dominii Venetiarum ad serenissimum dominum Maximilianum romanorum regem. Serenissimo et excellentissimo domino Maximiliano Dei gratia romanorum regi semper augusto ac Austriae, Burgundiae etc.
Duci illustrissimo, Augustinus Barbadico, eadem gratia, dux Venetiarum etc. salutem et prosperorum successuum incremento. Comperta nobis dudum summa et incomparabilis aequitas, bonitas et mansuetudo caesareae majestatis vestrae, fuerunt in causa, cur minus molesta nobis fuerit lectio literarum suarum diei VIII mensis praesentis, proprio tabellario allatarum. Quarum singula capita, cum particulatim consideramus et eorum sensum inspicimus, procul dubio elicimus: ejusmodi literas non ab optima mente regiae vestrae majestatis emanasse, sed ab aliquorum consilio, qui male videntur instructi et naturalis rectitudinis nostrae, et ingenitae observantiae qua vestram celsitudinem prosequimur, et semper fuimus prosecuti. Non est propositi nostri ad unumquidque respondere, singula objecta refellere, neque longa serie orationis enumerare, quanta cum sinceritate et veritate (cuius ipse Deus testis est, qui est ipsa veritas) in cunctis operibus, vel etiam cogitationibus nostris, incesserimus semper et incedamus; qualiaque et quanta facta a nobis fuerint et incessanter fiant, pro [315] quiete et securitate confoederatorum nostrorum, ac dignitate et comodo totius sanctissimae confoederationis nostrae. Sed consulto brevitatem sectabimus; tum, ne in recitatione rerum omnibus notissimarum taedium afferamus, tum vero, ut vitemus et declinemus invidiam contentionis. Duo sunt imprimis, ad quae (cum immediate tangant honorem nostrum) carptim et cum omni debita reverentia respondendum censuimus caesareae majestati vestrae, vel potius auctoribus ejusmodi literarum. Videmus primum taxari fidem nostram in servandis promissis; et subinde detrahi iis quae, tanta promptitudine et studio, Deo bene juvante, peregimus pro confoederatorum et totius Italiae salute et quiete. Quae sit fides, in cunctis rebus, ab ipso conditae urbis nostrae primordio, a nostris progenitoribus et a nobis, commutato tenore, semper servata, id, nedum vetera documento rerum praeteritarum edocent, verum etiam praesentia et in omnium nostrum oculis secuta, perspicue et manifeste declarant; quorum commemorationem malumus ab aliis fieri quam a nobis ipsis, pro servanda modestia nostra. Quod tamen dicere possumus et volumus: observare fidem et stare promissis, esse proprium et peculiare status nostri. Qualia autem fuerint opera ad securitatem Italiae et defensionem confoederatorum a nobis collata, cum gravissima et incredibili impensa nostra, etiam ultra obligationes foederis, neminem credimus ignorare; cum nullus fere in Italia locus existat immunis aut expers praesidiorum nostrorum: sed imprimis ac potissimum, loca ipsa in quibus nunc caesarea majestas versatur, locuplex et amplissimum possunt afferre testimonium, et fidei nostrae, et ipsius veritatis. Quae, si forte in ore amicorum minus fidei possident, ab ipsis comunibus hostibus petatur; qui duo haec passim affirmant ac praedicant: universam Italiam a nobis fuisse liberatam, ac e manibus eorum ereptam; nostrumque dominium, praesentibus temporibus, esse fidei et veritatis exemplar. Plura diximus quam initio constitueramus, ut qui nostris oratoribus munus hoc diffusius exequendum demandavimus. Hoc unum nos subjicere volumus, cum omni asseveratione, caesareae majestati vestrae: numquam et nulla rerum varietate defecturos nos a solita fide nostra, nec minus a summa observantia et cultu, quibus caesaream majestatem vestram colimus et veneramur. Data in nostro ducali palatio die XIXª septembris 1496. Indict ...