Habsburg elçileri Hieronymus de Zara ve Cornelius Duplicius Schepper'in 1533 tarihli nihai raporu / sefaretname. (21. sayfa)
Latince
23
mandriani nos habuisse ante Ludouici tempora. Sic destitemnt ab samandria
petenda sed hçrebant in Belgrado. Dicentes Regem Ferdinandum habere
fratrem potentissimum et ui recuperaturum omnia, et ipsam eiiam Constantinopolim
subiugatmum, et erepturum ex manibus ipsorum Thurcarnm. Numquam
conuenturum inter hominem et colubrum. Se quesiuisse: vel Caesar
magnus esset Goluber et Ferdinandus homo, vel econtra. Si non conuenirent,
bene, irent et dicerent Ferdinando Regi, pararet sese quia magnus Caesar constitueret
uisitare regnum suum Hungariae, Et si quem inueniret qui eum molestare
uellet: cum eo experturum. Secutç sunt post hoc minaces literae Oberdansky.
Venit inquit tandem Caesar in regnum suum Hungariae , cepit Budam.
male cessit illis qui non expectato presidio ipsis ordinato ad deducendum,
mane egressi sunt Castro Budensi, aliquotque Thurcas inuentos occiderunt.
Quç res cum tumultum excitasset, prius periere quam per se Imbrahimum
bassam succurri posset. lussu autem Caesaris aut suo numquam cesos fuisse.
Capta Buda : magnum Caesarem progressum ad Brugk Leytae ad fines scilicet
regni sui Hungariç. Sed nusquam comparente exercitu Ferdinandi, uenire
decreuisse Viennam qiiod ibi eum esse intelligeret. Quod cum fecisset, intellexisse
Ferdinandum esse Lincij , quare certos precursores misit per syluas
Lyncium uersus quod et ipse eo uenire decreuisset. Quid autem egerint in
itinere ad Lyncium, et quomodo Viennç Imbrahimus Bassa se gesserit, hoc
inquit est uobis oratoribus bene notnm. Solebam inquit aliquando ambulare
et circumspicere urbem non cum albo, sed alio pileo.
Interea inquit Carolus Caesar erat in Italia et minabatur se nobis illaturam
esse bellum. Adhaec se lutheranam factionem sedaturum et compulsurum
ad ueierem ritum. Venit in Germaniam. Ibi quod ad lutheranos attinet, nihil
fecit. Et non est Imperatoris inquit aliquid incipere et non finire vel aliquid
dicere, et non faceré, promisit inquit etiam concilium se facturum: et non
fecit. Nos inquit non sumus tales, et fréquenter non sine magno dolore oratorum,
quibus respondendi nulla facultas dabatur, hanc Caroli Caesaris impotentiam
ingemmauit.
Ipso inquit adhuc Carolo in Germania existente, missi sunt ad nos alij
oratores, cum petitione ut supra. Et interim obsessa est Buda à uobis Non
erat officium régis uno tempore mittere oratores pro pace et postea faceré bellum.
Obsedistis tamen Budam et nihil fecistis, Et quare inquit? Respondit
Hieronymus propter frigus. Tunc iterum Bassa bene aliud frigus sensissetis si
adhuc triduo aut quatriduo expectassetis.
[ s. 23 ] Semendire’ye zaten Layoş’un zamanından önce sahip olmuştuk. Bunun ardından Semendire’den vazgeçip Belgrat üzerine ısrara devam ettiler. Kral Ferdinand’ın çok kudretli bir ağabeyi olduğu ve bütün şehirleri geri alacağını söylediler. Hatta İstanbul’u bile kendine ram edecekti ve Türklerin elinden kurtaracaktı. Yılan ve insan asla bir araya gelmezdi. Kendisine sorduk: Yüce Padişah yılan da Ferdinand mı insandı, yoksa tam tersi mi? Eğer bir araya gelemeze, pek ala, gidip Ferdinand Kral’a desinler ki kendini hazırlasın zira Sultan krallığı Macaristan’ı ziyarete gitmeye karar vermişti. Eğer karşısına da sinirini bozacak biri çıkarsa haddini bildirecekti. Ardından Hoberdanecz’in sözlü tehditleri geldi. Yine de Padişah kendi krallığı olan Macaristan’a geldi ve Budin’i ele geçirdi. Kendilerini götürecek olan konvoyu beklemeyenler [Ferdinand taraftarları] sabah vakti Budin Kalesi’nden çıktılar ve yolda buldukları birkaç Türk’ü öldürdüler. Bu olay orduda duyulunca İbrahim Paşa yardımlarına gelene kadar [intikam almak isteyen Türk askerlerin elinde bu Hıristiyanlar] öldüler. Padişah’ın ya da kendisinin emriyle kimse öldürülmemişti. Budin ele geçirildikten sonra ulu Padişah Bruck an Leitha’ya, yani Macaristan krallığının bitiş noktasına kadar yürüdü. Bu sırada Ferdinand’ın Linz’de olduğunu öğrendi ve İbrahim Paşa’nın nasıl Viyana üzerine yürüdüğü siz elçilere pekâlâ malumdur. Tebdil- i kıyafetle [Non cum albo, sed alio pileo] istediğim zaman şehri gezer ve temaşa ederdim.
Bu arada Kayzer Karl İtalya’daydı ve bize savaş açacağı tehditlerini savuruyordu. Bu sırada Luteran mezhebini yatıştırıp eski tarike dönmeye zorluyordu. Alamanya’ya geldi. Luteranlara dair hiçbir şey yapmadı. İmparator olarak hiçbir şeye teşebbüs etmedi, ya da nihayet vermedi ya da demedi yahut yapmadı. Uzlaşma sağlayacağını söyledi, sağlamadı. Biz böyle değiliz; ve kendilerine cevap fırsatı vermediğimiz elçilerinin sık sık gelip sitem etmesiyle Kayzer Karl iktidardan yoksunluğunu sergilemektedir.
Bu Kayzer Alamanya’dayken bize başka elçiler de yolladı ve bize yukarıdaki gibi taleplerde bulundu. Bu arada siz Budin’i muhasara ettiniz.Bir yandan sulh için elçiler yollarken öte yandan harp etmek krala hiç yakışmadı. Yine de Budin’i kuşattınız ancak bir şey elde edemediniz. Peki neden? ”
Hieronymus cevapladı: “Kış yüzünden.”
Paşa devam etti: “Şayet üç ya da dört gün daha bekleyebilseydiniz pek farklı türde bir soğuk hissedecektiniz! [ s. 23 ]