Habsburg elçileri Hieronymus de Zara ve Cornelius Duplicius Schepper'in 1533 tarihli nihai raporu / sefaretname. (18. sayfa)
Latince
20
Quo audito uisus est Oratoribus ualde letari , et respondit. Quando Rex
confisurus est mihi , eum non deceptum fore.
Et hoc modo Oratores prefatos Hieronymum Corneliumque honeste à
se dimisit domum.
Secundo die mensis lunij qui erat dies Lunae post penthecostem misil
ad Oratores Regios, Imbrahimus Bassa, unum Zauss , qui iuberet ut statim
ad ipsum Imbrahimum uenirent, Quod et fecere ualde subito.
Eo cum uenirent intellexerunt Imbrahimum Bassam esse reclusum cum
Aloisio Gryti, Quapropter sedentes prope aulam super scamnum, expectauere
ut uocarentur a Bassa, prout tandem uocati fuere. Exhibitis ergo honoribus
ipsi Imbrahimo Bassae , consedere oratores Hieronymus et Cornelius ex opposite
Imbrahimi. Ipse Aloisius inter Imbrahimum et Hieronymum. Cornelius
iuxta Hieronymum. Inter Aloisium et Hieronymum stabat in pedibus lonusbeg
Interpres portae. Inter Bassam et Cornelium stabat in pedibus Mustapha
Celeby quem Imbrahimus Bassa ostendens Cornelio, dixit esse Secretarium
intimum magni Caesaris, et ad eum referri literas omnes et negocia quae tractarentur,
proinde Cornelius ut recentior ueniens ipsum salutauit.
Tune incepit Imbrahimus Bassa et quaesiuit ab oratoribus qualiter valerent.
Responderunt, Bene.
Conuersus ad Hieronymum, Tu inquit bene uidisti Constantinopolim
sed ad Cornelium conuersus, Tu inquit non satis bene eam uidisti.
Respondit Cornelius Id uerum esse, sed forte melius, se ipsam aliquando
visurum.
Quesiuit a Hieronymo an fuisset in Hispanijs. Respondit Hieronymus se
circa littoralia et maritima fuisse, sed non in mediterraneis, sed ibi fuisse
Cornelium.
Conuersus ad Cornelium. Bassa. Vbi inquit residet communiter Karolus
Imperator? Respondit Cornelius diuerssis illuni in locis solitum residere, vtpote:
Hispali, Granatae, Toleti, Caesaraugustae, Barcinonae, Vallidoleti, Burgis
et alibi.
Quesiuit an aliqua dictarum urbium esset maior Parhysijs aut pulchrior,
Respondit Cornelius quod non.
Quaesiuit. Quae regio esset melior Hispania an Francia. Respondit Cornelius
sibi ut nato in confìnibus Franciç, pulchriorem videri Franciam, Hispaniam
longe maiorem et robustiorem.
[s. 20] Elçiler, [Alvise’nin] bunu duyunca çok sevindiğini gördüler ve cevap verdi: “Kral bana güvenini emanet ettiğinde, yanılmadığını anlayacaktır”.
Böylece elçiler mezkur Hieronymus ve Cornelius’u mütevazı bir şekilde evinden yolcu etti.
Haziran’ın ikinci gününde (Paskalya’dan sonraki pazartesi günüydü [dies Lunae post penthecostem]) İbrahim Paşa elçilere bir çavuş yolladı ve derhal yanına varmalarını buyurdu
Gittiklerinde İbrahim Paşa’nın Alvise Gritti’yle odaya kapanmış olduğunu gördüler. Bu yüzden divan odası yakınında iskemleye oturarak Paşa’nın çağırmasını beklediler ve nihayetinde içeri çağrıldılar. İbrahim Paşa’ya hürmetlerini sunduktan sonra elçiler Hieronymus ve Cornelius İbrahim’in karşısına oturdular. Alvise de İbrahim ve Hieronymus’un ortasında oturmaktaydı. Cornelius ise Hieronymus’un bitişiğindeydi. Alvise ve Hieronymus arasında dragoman Yunus Beğ ayakta beklemekteydi. Paşa ile Cornelius’un arasında Mustafa Çelebi ayakta durmaktaydı. İbrahim Paşa Mustafa Çelebi’yi Cornelius’a göstererek yüce Padişah’ın sır kâtibi [Secretarium intimum magni Caesaris] olduğunu ve bütün mektupların ve görüştükleri maslahatın kendisine iletildiğini söyledi. En geç gelen Cornelius olduğundan kendisini selamladı.
Ardından İbrahim Paşa söze ibtidar oldu ve elçilere hal –hatır sordu.
“İyiyiz” dediler.
Paşa Hieronymus’a dönerek ,“sen İstanbul’u iyice gördün ama”, Cornelius’a dönerek “sen yeterince görmedin” dedi.
Cornelius “gerçekten de öyle” diye cevapladı ve bir ara görürse belki de çok iyi olacağını söyledi.
Hieronymus’a İspanya’da bulunup bulunmadığını sordu. Cevap olarak deniz kısmında ve sahillerinde bulunduğunu ama iç kısımlara gitmediğini söyledi. Lakin Cornelius gitmişti.
Paşa Cornelius’a döndü. “İmparator Karl genelde nerede ikamet eder?” diye sordu. Cornelius “Muhtelif yerlerde oturmaktadır: Sevilla, Gırnata, Toledo, Zaragoza, Barcelona, Valladolid, Burgos ve saire” diye cevapladı.
Bu sayılan yerlerden herhangi biri Paris’ten daha hoş ya da güzel mi diye sordu. Cornelius “hayır” dedi.
Paşa tekrar sordu: “Hangi diyar daha güzeldir, İspanya mı Fransa mı?”. Cornelius cevap verdi: “Fransa sınırında doğmuş biri olarak Fransa’yı daha güzel bulmaktayım; İspanya ise daha büyük ve dayanıklıdır”. [s. 20]