İskender Paşa ve yaptıkları hakkında.
Çeviri kontrol edilecek.
Del sanzacho de Visoo.
El sanzacho de Visoo fu mostanzi passato, et molto era in gratia del signor; et questo dicessi, perchè bevevano insieme. Costui era certo omnipotente sopra tuti a poter comandar et a’ bassà et altri cui si fosse; imperiosamente intrometevassi in tute quelle cosse el cognosseva poterne haver proficto et avadagnar, et non solo di cosse de merchantia, ma de tute rason de intrade, sì de possessione, chomo de peschiere et venason di ogni sorta. A presso si atrovava dui galioni, l’uno de bote 1200 in circha, l’altro de 350, et la nave che fu Malipiera. Et questo anno passato el dicto mandò el galion mazor in Allexandria, cargo de ferri, cere, legnami et altre merchantie. Et qual, stando per alchuni mesi dopoi partito, che di lui non si sentiva cossa alchuna, fu murmurato el dicto esser stato preso da’ rodiani, ad instigatione et aviso de quelli da Sio; per la qual cossa el prefacto sanzacho prese in tanto odio quelli da Sio, che mai non manchò de usar ogni mezo a lui possibelle de rovinarli. Et prima, costui spazò uno ovlacho a quel passazo da Sio, il qual riteneva tute letere che per lì capitavano; et in oltra fece intender a Charedin da la schala da Constantinopoli, che ’l dovesse esser cerchado ciaschadun che passava da quel locho, se li havesseno letere. Et questo faceva, perchè l’avea dato ad intender al signor, che quelli da Sio erano sui ribelli, et che lui il faria vedere prestissimo. Et interim fu trovato una man de letere, per modo che tuti quelli che haveano danari trasseno fuor le soe, et contrachambiole con altretante finte a suo modo; et di loro, tre mischini furono impalladi, per modo che tute le nation si messeno in fuga, taliter che anchora ognuno trema di scriver letere. Manda li diti suoi navilli per tuti gli viazi che lui cognosse a suo profito, i qualli vano con tanta presteza et bona fortuna, che hè cossa incredibille. Et questo inverno passato, havendo mandato tuti diti tre soi navilli in chanal de Negroponte a chargar de formenti, trovorono una barza siota de circha bote IIII cento, la qual era caricha de formenti; et li turchi, che erano sopra il galion mazor, adimandorono al patron de la dita barza, chui li havesse dato licentia di carichar formenti in quel locho, et che gli dovesse mostrar il comandamento lui haveva di poter charichar. El qual non il possando mostrar, gli disseno che ’l dovesse andar con loro a la Porta; et montato che fu quello sopra el dicto galion, feceno subito vella con tuti 4 navilli. Et zonti che furono in Constantinopoli, el dito sanzacho mandò per il patron de la barza, et disseli: Tu vedi, che il tuo vivere et morir sta ne le mie mano, guarda quello che tu me vuoi dar se io ti scampo. Et convenessi con lui de darli ducati III mille, degli qualli se ne fece far stara di sua mano. Con la qual el prefacto sanzacho sì presto andò dal signor, et disse: Guarda quello che mi ha promesso questi tuoi ribelli da Sio. Et immediate fu comandato che fusseno impichati tuti; et cussì fu facto. I qualli forono da persone 34, impichati in dui lochi; et la nave rimase al dicto sanzacho. Et qualle al partir mio havea mandato el suo galion più grosso al viazo d’Alexandria, con homeni III cento suso, et bellissima artellaria, insieme con el galion menor et la nave fu Malipiera; tuti diti 3 legni di conserva, benissimo in ordene, charichi tuti di diverse marchantie. Del qual sanzacho non più mi extenderò, existimandomi di lui la serenità vostra esserne informatissima anchor per altri. Ma laudato Idio, che l’à largato da la persona del signor.
"Padişahla arası çok iyi olan Bostancı [Paşa] Vize sancakbeyi idi. Bahsedilen Paşa her konuda güç ve iktidar sahibi biridir; çıkar sağlayabileceği her şeye müdahele eder ki bu sadece ticaret değil balıkçılık ve madencilik gibi mülklerden gelen tüm hisse ve gelirleri içerir. Şu sırada iki kalyonu vardır, birinde 1200 diğerinde 350 şişe bulunmaktadır. Geçtiğimiz yıl Paşa büyük kalyon'u demir, kereste, balmumu ve başka ürünlerle doldurup İskenderiye'ye [Allexandria] yollamıştır. Yola çıktıktan bir kaç ay sonra kendisinden haber alınamayınca, kalyon'un Sakızlıların kışkırtması sonucu Rodoslular tarafından kaçırıldığı söylentisi yayıldı. Bu nedenle Paşa Sakızlılardan epey nefret ediyor ve onları mahvetmek için her yola başvurmaktan sakınmıyor. Paşa Sakız'dan geçen tüm mektuplara el koymak için Sakız'a [Sio] bir ulak yolladı; Hayreddin (Charedin?) ise oradan geçen herkesi kontrol etmekle ve mektuplarına el koymakla görevlendirildi. Paşa Padişah'a durumu Sakızlıların asi oldukları ve bunu en kısa sürede kanıtlamak için mektuplara el koydukları şeklinde açıkladı . Böylece mektubu alınan herkes mektuplarını geri alabilmek için [görevlilere] gizliden para vermeye başladı, bazıları bu mektupları kendileri yazıp orjinalini elinde tutup kendi yazdıklarını verdiler. Bunun sonunda 3 kişi öldürüldü, herkes mektup yazmaya çekinir hale geldi. [Paşa] çıkarına olacağına bildiği her yolculuğa bu bahsedilen gemileri yolladı. Geçtiğimiz kış, bahsedilen 3 gemiyi yük boşaltmak için Eğriboz [Negroponte] Boğaz'ına yolladı, orada 3000 şişelik yük taşıyan bir ufak gemi gördüler. Büyük kalyonda bulunan Türkler, bu ufak geminin kaptanına bu bölgeye yük taşımak için gerekli izninin olup olmadığını sordular ve boşaltma yapabilmesi için bu belgeyi görmek istediler. Kaptan bu belgeyi gösteremeyince onlarla Saray'a gelmesi gerektiğiniz söyleyip, toplam 4 gemi [İstanbul'a] yelken açtı. Istanbul'a vardıklarında Paşa bu ufak geminin kaptanını huzuruna çağırdı ve [kaptanın] hayatının kendi elinde olduğunu söyledi ve kurtulmak için ona ne verebileceğini sordu. Kaptan Paşa'ya kendi cebinden 3000 duka altın verdi. Altınları alan Paşa hemen Padişah'ın huzuruna gitti ve altınları Sakızlı asilerin ona verdiğini söyledi ve böylece Padişah toplamda 34 kişinin öldürülmesini emretti ve gemiler Paşa'da kaldı. En büyük kalyonu ve diğer iki gemiyi 300 adam, silahlar ve farklı ticari yüklerle İskenderiye'ye [Alexandria] yolladı. Bu kişi hakkında daha fazla bir şey anlatmayacağım, eminim siz Ekselansları başkalarından da bu hadiseleri duymuşsunuzdur."