Instrutione data dal re di romani a li oratori mandati a Fiorenza.
Primo: dicent, caesaream majestatem, pro salute totius Italiae, ac demum pro commodo totius reipublicae christianae, alpes transgressam, (ipsos florentinos) noluisse negligere. Ideo, pro eorum salute, si illam ipsi querant et gratam habeant, caesaream majestatem eis legationem misisse, quae de mente caesareae majestatis eos faciat certiores. Exponent, ipsam caesaream majestatem, desiderio defendendae fidei christianae contra turcas, superioribus annis multis postpositis injuriis, cum rege Franciae pacem fecisse; eo maxime quia ipse rex Franciae suae caesareae majestati in ea expeditione contra turcas maxima auxilia se daturum promittebat. Ideo, requisita caesarea majestas a rege Franciae, ut in bello a se gerendo contra regem neapolitanum nullum sibi obstaculum faceret, ei consensum dedit; cum ipsa caesarea majestas nullo vinculo foederis aut consanguinitatis ipsi regi neapolitano assistere teneretur; quin imo ipse rex Franciae se et omnes illius regni neapolitani vires ac facultates ad ipsam expeditionem contra turcas suae caesareae majestati pollicebatur, si illud regnum consequi potuisset. Cum igitur, eo tempore, ipsa caesarea majestas in partes suas inferiores Germaniae, Brabantiam scilicet et Flandriam atque alias descendisset, tum, ut statum illustrissimi domini archiducis Philippi filii sui, antequam ipse in turcas accederet, stabiliret et ordinaret; tum etiam ut illustrissimam dominam Margaritham filiam suam, quam vix antea viderat, videre posset, et pacem ac tranquillitatem illis provinciis inferioribus pararet, tunc ipse rex Franciae aliqua jam prospera fortuna in Italia elatus, tam in patria Gueldrensi quam Leodiensi seditiones et rebelliones contra ipsam caesaream majestatem per suos sollicitavit, et illustrissimum dominum ducem Mediolani sacri romani imperii principem suo dominio privare contendit, multaque alia in imperialem jurisdictionem agressus est, quae non ad regem Franciae, sed ad verum romanorum imperatorem spectare censentur. Quae, cum initia essent jurisdictionis imperialis occupandae, caesarea majestas moleste tulit, et se ac sacrum romanum imperium vehementer offendi sensit. Ideo, cum sanctissimo domino nostro papa ac rege Hispaniae et illustrissimis Mediolani ac Venetiarum ducibus, his malis occurrendum censuit; adeoque progressum est, ut regem Franciae trans alpes redire coegerint, easque nunc demum vires in eum movere decreverint, ut illius intollerabilem superbiam [250] insatiabilemque aliena occupandi cupiditatem, Deo auxiliante repressuri sint; ut veram tandem pacem ac securitatem totae christianitati pararent, et, sine ullo francorum regis timore, omnes in christianae fidei hostes immanissimos turcas bellum gerere securius possint. Cujus rei conficiendae causa, cum ipsa caesarea majestas jam in Italiam venerit, tum ut reliquias gallorum ex ea depellat, tum ut regis Franciae temeritatis sustentatores atque fautores coerceat, ipsos florentinos his de rebus certiores facient. Dicentque ipsi domini oratores caesaream majestatem vehementer admirari, quod florentini, qui ex antiquo imperialis juris sunt, ita assistant his malignis incoeptis regis Franciae contra salutem totius Italiae, imo etiam contra suam propriam utilitatem et commodum. Non enim negant ipsi florentini suam civitatem a Carolo Magno romanorum imperatore restauratam, et privilegiis ac omni ornamento decoratam fuisse; qui quidem Carolus, etsi rex Franciae fuerit, romanorum tamen imperator fuit, et ex imperiali patria, idest ex Brabantia, natus, quae in inferiori Germania sita est; ut ea beneficia Caroli Magni, non tantum francorum regi quantum romanorum imperatori tribuenda sint, nam etiam pater Caroli Magni in Franconia Germania patria natus fuit. Sciunt et omnes, hunc Carolum francorum regem non esse de linea Caroli Magni, sed ex Ugone Capeto invasore regni Franciae originem habuisse; adeo ut, si de vero rege Franciae disputandum sit, procul dubio reperietur, verum regem Angliae verum etiam Franciae regem esse et censeri debere, sicuti et nunc anglorum reges sustinere contendunt. Cognoscunt et ipsi florentini sua omnia privilegia, non a regibus Franciae sed a veris romanorum imperatoribus in Germania natis concessa fuisse; ut mirandum sit unde tanta florentinorum caecitas et ignorantia originem sumpserit. Etsi igitur, anno praeterito, caesarea majestas magnos fuisse favores ipsorum florentinorum versus regem Franciae viderit, cum ejus potentiae, propter intestinas eorum discordias fortassis impares essent; tamen non adeo admirata est caesarea majestas quantum modo miratur, cum jam florentini cognoverint, ex effectu rerum, regem Franciae non solum ad ipsorum florentinorum sed etiam omnium italorum oppresionem contendere; ipsi vero, ita sint vulgari errore obcaecati, ut propriam salutem conspicere non valeant. Ideo, caesarea majestas mittit ipsos oratores ad [251] sciendum eorum animos, et ad illos illuminandos, si lucem velint inspicere; et ad cognoscendum an cum sua majestate ad Italiae salutem laborare et intendere velint, an vero malint esse contrarii suae majestati; ut, secundum eorum responsa, caesarea majestas deliberet quid agendum sit. Et quia caesarea majestas intellexit, inter florentinos et pisanos non parvas esse discordias, et annis disceptari; cum sit consuetudo romanorum imperatorum tales subditorum discordias undique removere, sua majestas hortatur et praecipit ipsos florentinos ab armis discedere, sicuti etiam pisanos arma deponere per suos oratores jussit: et si florentini aliquid a pisanis petere velint, id jure et non armis petant coram sua majestate, quae utrique parti, aequa lance, justitiam ministrare parata est. Demumque ipsi oratores, si videant ipsos florentinos duros et ambiguos in sua opinione persistere, dicent eis: pro utilitate ac honore ipsorum non esse in hac re tam lucida diutius haesitandum; eosque monebunt considerari debere caesareae majestatis et sanctissimae ligae potestatem, cui ipsi verisimiliter pares esse non possunt; longeque consultius et salubrius eis fore statim rebus suis providere, quam cum maximo totius dominii florentinorum periculo et impensa contrariam partem sustinere. Si vero haec praedicta fecerint, et caesareae majestati obedientes fuerint, tunc caesarei oratores, ipsorum florentinorum oratores ad caesaream majestatem secum recedere jubeant.