Roma'da Papa X. Leo'nun huzurunda bulunan Venedik elçisi Marino Zorzi'nin Türkler ile ilgili duyulan haberleri Papa'ya gelen mektuplar aracılığı ile onaylaması; Verona yüzünden Avrupa devletleri arasında çıkmış anlaşmazlık hakkında Papa'nın düşüncelerini içeren mektubu.
çeviri kontrol edilecek. Bu ve ilintili 2 kayıtın kayıt tarihleri tekrar kontrol edilecek. Hepsinde tarih 6 Kasım 1516 olarak belirtildi.
Dil dito, à, 29.
Ricevete nostre di 25, con l'aviso dil conflito ha fato il Signor turco el Soldan etc. Fo dal Papa, dove erano li cardinali Medici et Cibo, et prima li fe' lezer la letera di la Signoria nostra, li scrive debbi comunichar tal avisi a Soa Santità, demun feli lezer li sumarii tutti. Soa Santità in gesti quando intese la creation di do oratori al Signor Turcho; pareva licet dicesse non si fosse constreti a far cussi. Et poi fono su vari ragionamenti di tal materie, dicendo il Papa: "Dio perdoni al re di Romani, Col so mal governo ha ruinato la christianità con questo voler Verona. Avemo voluto far questo acordo con darli più danari di quello se li darà adesso; non volse farlo." E l'orator rispose era vero, e che Soa Santità ne deva una parte, è miera di ducati, dil suo. li Papa disse ha malissimo governo. Poi li disse saper l'acordo si trata per via dil re Christianissimo con il Catholico re, con dar a dito re di Romani ducati 200 mila, videlicet 100 mila la Signoria et 100 mila il Christianissimo re di sconto, et lassi Verona a la Signoria. E disse tien, I' lmperador predito non voy acordo, nè il re d' lngaltera et forsi il Catholico re, dicendo: "e Saria mejo per la christianità che l'andasse in paradiso" A di 8 di questo, il Sedunense fo in Fiandra, e benchè monsignor di Clevers, che governa il Catholico, sia intento a l'acordo, pur è da dubitar. Poi disse: "Hessendo a Corneto, avesemo questo aviso dil Turco al contrario; poi da Ragusi avesemo altri avisi, ma non li credevemo aspetando avisi di Venecia. Hora che li havemo visti, li credemo" et li domandò la copia di somari. L'orator disse non poteva darli; pur daria sumarii senza nominar chi scrive, nè li darà sumario di la letera dil baylo da Costantinopoli, di le galie elc. Poi l'orator scusò La Signoria, se a la venuta di domino Zuan Zorzi da Dresano non erà stà honorato come nontio di Soa Signoria, perchè vene senza saputa. Et quanto a li canevi, eram contenti farli far in l'Arsenal nostro e lavorarli come li nostri, volendo Soa Santità Zerca la cosa di Fermo, il Papa dubita spagnoli non lo voglino tuor. Item, parlò zercha l'abadessa di Padoa etc. Soa Santità comesse la cossa al cardenal Santi Quatro Coronati.
Aynı kişiden 29unda yazılan mektup.
Ayın 25inde içerisinde Padişah [I.Selim] ve Sultan [Kansu Gavri]nin savaş haberlerini de içeren haberler geldi. Venedik'ten gelen mektubu diğer tüm özetlerle beraber önce Kardinal Medici ve Kardinal Cibo okudular ve Papa Hazretlerine bildirmemi istediler. Papa Hazretleri, Padişah'a yollanmak üzere iki elçi seçildiğini duyduğunda, böyle bir şey yapmak zorunda olmadığımızı düşündüğünü belirtti. Daha sonra benzer konular üzerinde Papa Hazretleri "Tanrı Kutsal Roma Germen İmparator'unu affetsin, Verona'ya [ele geçirmek adına] duyduğu istek ve kötü yönetimiyle Hıristiyan [dünyasını] mahvetti. Eğer bize orayı şimdi teslim ederse ona daha çok para vererek bu anlaşmayı yapmak istedik, ancak yapmaya yanaşmadı." Elçi Papa hazretlerinin şahsına ait yüksek miktarda dukatla bu işin bir parçası haline gelmek zorunda kaldığını kabul etti. Daha sonra Fransız Kralı ve İspanya Kralı arasında sonuçlanan antlaşmadan haberdar olduğunu, bahsedilen İmperator'a 200 bin dukat altın verileceğini, bunun 100 bini Venedik'ten geri kalan 100bini de Fransız kralından alınacak, Verona da Venedik'e bırakılacağını duyduğunu söyledi. Ancak İmperator'un buna yanaşmadığını, İngiltere ve İspanya Krallarının da tereddüt ettiklerini belirterek "Hıristiyanlık adına, Cennete gitse daha iyiydi" [İmparator için?] dedi. Ayın 8'inde Flandra'da bulunan Kardinal Sedunense [Mathias Schiner] e göre Kleve Monsenyörü antlaşmayı duymuş olsa da pek de inanmamış. Papa Hazretleri daha sonra dediler ki "Corneto'da iken Türkler ile ilgili [sizinkilerle] çelişen haberleri duyduk, daha sonra Dubrovnik'ten konuyla ilgili başka haberler geldi, hiç birine Venedik'ten haber gelene kadar inanmadık. Şimdi haberleri kendi gözümüzle gördük ve inanıyoruz" ve mektupların kopyalarını istediler. Elçi veremeyeceğini söyledi, ancak yazanların isimlerini vermeden Balyos'un mektubunu ve gemilerle ilgili mektubu vereceğini ekledi. Daha sonra elçi Venedik adına özür diledi, eğer Giovanni Giorgio Trissino Papalık elçisi gibi karşılanmadıysa, bunun sebebi gelişinden haberdar olmayışımızdır diye belirtti... Fermo hakkında Papa hazretleri İspanyolların orayı ele geçirmek istemediklerinden şüphe ettiklerini belirtti...