Kaynak Türü
Elçi Günlüğü
Cilt No /Belge No
11/1
Kayıt Tarihi
Haber Tarihi
Kayıtta Adı Geçen Yer İsimleri
Kayıt İçeriği

Hieronymus Laski’nin ikinci İstanbul seyahatına dair günlüğünden kesitler.

Doğrudan İlgili Diğer Kayıtlar
Özel Not

Lâtince.

Kaydın Metni

Dicit Seuliman Bassa. Rex Poloniae locauerat filiara suam loanni Regi , ex qua suscepit fîlium , cui Imperator noster Budam dédit etRegnum: Quomodo itaque tu audes seruire contra sanguinerà Poloniae Régis. Respondi. maximam esse amiciciam inter Poloniae et Romanorum Regem, et próxima aestate nuptias futuras: Et illium Poloniae Régis accepturum filiam Romanorum Régis , ac propterea gratum esse Regi Poloniae quod ego seruiam Regi Romanorum. Dicit Ludffi Bassa, relinquenda esse ista, et aduocauit ad se Kappa Aga, et intimauit per illum Imperatori nescio que: Interim autem me de Duce Cleuensi et Ducatu Geldriae interrogauit, et quid sit in Hagenau conclusum cum Lutheranis, cui ego respondi, esse paccata omnia, ñeque in aliqua parte Christianitatis esse nunc controuersiam. Dicit Seuliman Bassa, uos habetis multas partes, et multa capita, non potestis diu permanere concordes : Sed Dominus noster habet unicam duntaxat partem, unam uocem, cui obediunt tot Imperia, Regnaque, et exercitus, et est uox quae in nulla re defectum habet. Si enim dicit gentes et exercitus, sunt parate copiae infînitae. Si dicit Galeas et classem sunt instructissimae. Si dicit aurum et argentum , Constantinopoli non sunt tot equi , ut thesaurum suum ferre queant. Ego nero consentiebam, et magnifaciebam Imperia, potentiam, opesque Turcarum, haec tamen stare in uoluntate Dei: Quius nutu, ex multis, et uarijs discordijs, ac bellis sit nunc paccata Christianitas, tandiuque unanimem fore, quandiu illius Diuinae uolimiati uisum fuerit. Dicit Rustan Bassa. Ad quid haec Christianorum concordia pertinet? Respondi. Assidera hic in praesentia Barbarossam, ab ilio interrogandum esse. Risii Barbarossa et dixit Italice, uis ne me faceré Regís tui oratorem. Deinde loquutus est Turcice ad Bassas. Interim redijt ab Imperatore Rappa Aga, et attulit nescio quae nerba, quae cum retulisset statim aliate sunt escae, ubi inter epulas, multa mecum sunt blande Bassae loquuti, admirantes labores et cursitationes meas: et declarantes me esse foelicem quod cum tali legatione Imperatorem eorum uidere possem, ostendentes, si alius cum tali legatione uenisset, nunquam Imperatorem uidisset. Ego uicissim dicebam, summum me odium habere apud nostros omnes, qui castra sequuntur , quod hanc procuro pacem , quod bonitatem , et Nobilissimas Imperatorias animi et corporis dotes extollo. Dixique me me habuisse in curia Cesaris nostri , summam cum oratoribus Persianis contentionem , Qui stemmata sui Régis et fortitudinem praeferebant, supra Imperatorem Turcarum. Dicit Ludffi Bassa, an a multo tempore ibi essent isti nunctij. Respondi.

Kayıt Özeti

[etmek mümkündür"]
Süleyman Paşa konuştu: "Leh Kralı kızını Yanoş Kral'a verdi ve ondan olma erkek evlada Padişahımız Budin'i ve [Macaristan] Krallığı'nı bahşetti: Hal böyleyken nasıl oluyor da sen Lehistan Kralı'nın soyuna karşı hizmet etmeye cesaret edebiliyorsun?"
Cevap verdim: "Lehistan ve Romalıların Kralı arasındaki dostluk çok kuvvetlidir ve gelecek yaz bir düğün yapılacaktır: Leh Kralı'nın oğlu Romalıların Kralı'nın [I.Ferdinand] kızıyla evlenecek bu yüzden de Romalıların Kralı'na hizmet etmemi Lehistan Kralı hoş karşılayacaktır."
Lütfi Paşa “Geçelim bu konuyu” dedi ve Kapı Ağası’nı çağırttı ve onun aracılığıyla Padişah’a ne olduğunu anlayamadığım bir şey iletti: Bu arada beni Cleves Dükü ve Geldria Dukalığı’yla ilgili sorguya çekti ve Hagenau’da Luteranlarla yapılan anlaşmada ne sonuca varıldığını sordu.
Bunlara cevabım her şeyin sükûnete eriştiği ve şu anda Hristiyanlığın hiçbir yerinde bir anlaşmazlık bulunmadığı oldu.
Süleyman Paşa: “Sizin pek çok ayrı parçanız ve başınız vardır; uzun süre aheng içinde kalamazsınız; ancak, bizim Efendimiz tek bir vücuda ve yek sese sahiptir ki sese onca devlet, krallık ve ordular itaat eder ve hiçbir işte kusuru yoktur: Eğer adam ve asker derse, sınırsız sayıda hazırlanır. Eğer kalyon ve donanma derse, en mücehhezleri donatılır. Altın ya da gümüş derse, hazainini taşımaya yetecek beygir İstanbul’da yoktur.”
Ben de gerçekten katılıyordum ve Türklerin İmparatorluğu’nu, kudretini ve zenginliklerini pek takdir ediyordum; ancak bunlar Tanrı’nın iradesine bağlıydı: Onun dileğiyle de bunca muhtelif ihtilaf ve harbden sonra Hristiyanlık birleşmişti ve Tanrı her ne kadar öngördüyse, bu birliktelik de o kadar uzun sürecekti.
Rüstem Paşa söze ibtidar oldu: “Hristiyanların bu anlaşmışlığı neye istinad eder?”
Cevapladım: “Burada huzurunuzda Barbaros oturmaktadır, ona sorunuz”
Barbaros güldü ve İtalyanca “Beni Kralı’nın elçisi mi yapmak istersin?” dedi. Sonra da Paşalara Türkçe hitab etti. Bu arada Padişah’ın yanından Kapı Ağası geldi ve ne olduğunu bilmediğim birkaç kelam taşıdı ki, derhal yemekler getirildi ve ziyafet esnasında pek çok paşa benle tatlı dille konuştular, çabalarımı ve seyahetlerimi takdir ettiklerini belirttiler. Ayrıca, böyle bir elçilik göreviyle gelip de Padişah’la konuşabildiğim için talihli olduğumu söylediler; zira başka biri bu tarz bir misyonla gelmiş olsa Padişah’ı göremezdi.
Tekrar tekrar dedim ki, bizimkiler arasında kale kovalayan [sahibi olmak isteyen] herkes benden nefret eder- gerek bu barışı bağlamaya çalışıyor olduğum, gerekse Asil Padişah’ın hayırseverliğini, karakterini ve fiziksel yeteneklerini methettiğim için. Ve Kayzerimiz’in sarayında, kendi Kralları’nın [şahın] soyunu ve cesaretini Türklerin Padişahı’nın üstünde tutan İran elçileriyle çok tartıştığımı da söyledim.
Lütfi Paşa elçilerin çok süre önce mi orada olduklarını sordu.
Cevapladım: Birinin 1 yıldan fazla oldu,

Kaynak Bilgisi
Antal Gevay., Urkunden und Actenstucke zur Geschichte der Verhaltnisse zwischen Oesterreich, Ungern und der Pforte im XVI. und XVII. Jahrhunderte, Wien, (1840 [1838]-42).