Kaynak Türü
Elçi Raporu
Cilt No /Belge No
8/51
Kayıt Tarihi
Haber Tarihi
Kayıtta Adı Geçen Yer İsimleri
Kayıt İçeriği

Habsburg elçisi Leonard von Nogarola'nın 1535 tarihli takriri (2. sayfa).

Doğrudan İlgili Diğer Kayıtlar
Özel Not

Latince

Kaydın Metni

70
sc : Cum autem aliter euenerit quam Maiestas sua cogitauerat, et dictus lonas priori
nuntio multa exposuerit, quç Maiestas sua ab eo intellexit: Non propterea voluit Maiestas
sua, quemadmodum prius in animo habuerat, pretermitiere, quin predictum Comitem
ad eum mitteret, vt denuo ab ipso prius iam dicta intelligeret, et si quç alia occurrerent,
ipse lonas eidem Comiti confidenter declarare posset: Nunquam enim fuit
mens Maiestatis Regiae vt in rebus tanti moriienti simpliceni aliquem nuntium mitteret:
Sed postquam casus sie tulit ea omnia vtique futura secreta : sicut ipse etiam petebat:
Respondit lonas se nihil aliud sciuisse, nisi quod ille prior ea de causa missus fuerat,
et ideo illi ea narrauerat, quae si Comes repeteret, libenter audiret : et si quae in
contrarium ei occurrerent, referrel:
Ideo cum Comes iam illum, qui inter lonam et Heraldum interpres fuerat, examinasset:
ex relatione eiusdem repetiji lonae ea quae sequunlur:
Quod lonas mentionem fecerat de pensione sibi promissa a Cornelio et Hieronymo
de Zara, petens vt sibi tota, uel in parte persolueretur :
Annuit lonas sic esse : et addidit, quod quamprimum Cornelius et Zara nomine
Maiestatis Regiae cum eo tractarunt pro adducendo eo in deuotionem Maiestatis suae, ipse
ab ilio tempore semper fuit bonus seruitor Maiestatis Regiç et erit, sicuti in omnibus,
vbi se occasio obtulerit, ostendet, et Maiestas sua cognoscet:
Hoc dicto sumpsit iuramentum ab Heraldo et interprete , quod tenerent secreta,
quç ab ipso audirent, quo facto incoepit narrare quae sequuntur:
Videlicet quod cum Turcus esset in babilonia, Accepit binas literas a baiboda in
quibus continebantur diuersç querellç contra Gritti, et inter cetera, rogabat loannes
Turcum, vt prefatum Gritti reuocaret, Nam si in ilio regno diutiiis permanerei, fore,
vt totum regnum destrueretur, quia iam decapitato Gvbak videbatur ipse met Gritti aspirare
ad regnum :
lonas assensit ita esse, sed addidit loannem etiam in suis literis scripsisse, quod
Gritti ea de causa premiserat Lasky, vt illum occideret, et postea ipse fieret Rex:
His intelleclis vocauit Turcus Ibraimum, et interrogauit eum quid ipsi videretur
de hac mutatione, cum prius loannes consueuisset extollere Griti in coelum, nunc autem
tot mala de ilio scribit : vnde suspicandum erat ipsum loannem velie aliquid Noui
tentare, sicuti semper soient faceré illi bestiales Vngari. Post paucos dies venerum Noua
a Moldauo ad Turcum de morte Gritti : Quod quidem ipse Turcus et Ibraim maxime
moleste tulerunt, et post lectas literas interrogatus lonas quid sibi de hoc facto videretur,
quia nonnulli dicebant baibodam fuisse in causa, alij populo, qui tumultuauerat, id
attribuebant : respondit lonas, se nescire : Tune Turcus iracundus dixit Ibraimo. Iste
Ganis (notando loannem) irritauit popidum ad hoc perpetrandum, aliter ex se non fecisset
: et Ibraim assensit. Subsecutae sunt postea litere loannis excusatoriae, quibus nitebatur
persuadere Turco innocentiam suam, et omnem culpam conferebat in seditionem
populi, dicens se propterea discessisse ex Buda, vt ipsi Gritti succurreret, sed non potuisse
adesse in tempore, et quamuis premisisset homines suos ad sedandum populum:
ita iam erat induratus vt nihil proficere potuerit: Turcus, vocato Iona, qui prius fuerat

Kayıt Özeti

[ s. 70 ] Ancak işler Majestelerinin umduğundan daha farklı gerçekleşti ve mezkur Yunus önceki ulağa daha sonra Majestelerinin de ulaktan dinlediği pek çok şey arz etti. Majesteleri, her ne kadar önceden niyeti bu olsa da, Yunus’u ihmal etmedi ve zaten söylenmiş olan şeyleri bir daha dinlemesi için mezkur kontu ona yolladı. Ayrıca, şayet farklı bir şey vuku bulursa, Yunus güvenle bunları konta beyan edebilirdi. Majesteleri hiçbir zaman böyle mühim meseleleri basit bir ulağa emanet etmek istemezdi. Dahası, görüşmeden sonra kesinlikle her şey gizli kalacaktı, tam da Yunus’un rica ettiği gibi.
Yunus önceki sefer paylaşması için yollanmış olduğu konulardan başka bir şey bilmiyordu ve bunlar da zaten anlatılmıştı. Ama kont tekrar etmek istiyorsa, seve seve dinleyecekti. Şayet bunların hilafında bir şey gerçekleştiyse de zaten aktarmalıydı.
Ardından kont Yunus ve ulak arasında yapılan görüşmeyi tekrar değerlendirdi. Ulağın raporundan şu mevzuları tekrar Yunus’tan rica etti:
Yunus Cornelius ve Hieronymus de Zara tarafından kendisine söz verilen ödemeden [pensionem] bahis açmıştı; yekûn ya da perakende olarak ödenmesini rica ediyordu.
Yunus başını sallayıp teyit etti. Ayrıca, Cornelius ve Zara Majesteleri Kral adına hizmetinden istifade için kendisiyle konuştukları andan itibaren daima Majesteleri Kralın hayırhah bir hizmetkârı olduğunu ekledi. Bundan sonra da öyle olacak ve fırsat zuhur ettikçe her hususta yardımcı olacaktı.
Bunları söyledikten sonra ulağa ve tercümana ağzından çıkanları gizli tutmaları için yemin ettirmiş ve ardından şunları demeye girişmişti:
O sırada Bağdat’ta bulunan padişah, [Yanoş] Voyvoda’dan muhtevasında Gritti’ye karşı şikayetler yer alan iki mektup almıştı. Yanoş her şeyden önce padişahtan mezkur Gritti’yi geri çağırmasını rica ediyordu. Zira eğer o krallıkta [Macaristan] daha uzun süre kalırsa bütün diyar parçalara ayrılacaktı. Zira Czibak [Cybak] idam edilmiş olduğundan Gritti krallığa göz dikmiş vaziyetteydi.
Yunus bunu doğruladı; ancak Yanoş’un aynı zamanda Gritti’nin bu sebepten akabinde kral olabilmek için önden Laski’yi onu öldürmesi için yolladığını mektuplarında yazdığını da ekledi:
Bunu duyan padişah, İbrahim Paşa’yı çağırtmış ve bu fikir değişimiyle ilgili ne düşündüğünü sorgulamıştı. Zira Yanoş önce Gritti’yi göklere çıkarmış, şimdi ise aleyhinde böyle yazılar yazıyordu: Bundan Yanoş’un, bu hayvan Macarların mutat olduğu üzere, yeni bir şeylere teşebbüs edeceği şüphesi uyanmalıydı. Birkaç gün sonra Boğdan’dan Gritti’nin vefat haberi padişaha ulaştı: Hem padişah hem de İbrahim Paşa bu haberi ziyadesiyle öfkeyle karşıladılar ve mektubu okuduktan sonra Yunus’a bu vakıayla ilgili ne düşündüğünü sordular. Zira kimileri bundan [Yanoş] Voyvodanın sorumlu olduğunu, kimileri ise isyan halindeki halkın mesul olduğunu söylüyordu: Yunus bir şey bilmediği cevabını vermişti: Bunun üzerine padişah sinirle İbrahim’e “O köpek (Yanoş’u kast ediyordu) cinayeti azmettirmek için halkı dolduruşa getirmiştir- başka sebebi olamaz!” demiş ve İbrahim de tasdik etmişti. Ardından Yanoş’un özür mektupları gelmişti ve muhteviyatında Yanoş padişahı masum olduğuna ikna etmeye çalışıp bütün kabahati ayaklanmış olan halka atıyordu. Kendisi Gritti’ye yardım etmek için Budin’den çıkmıştı, ancak zamanında yetişememişti. Her ne kadar adamlarını önden halkı yatıştırmaya göndermişse de, inatlarını kırmak mümkün olmamıştı: Padişah, sabıken [ s. 70 ]

Kaynak Bilgisi
Antal Gevay., Urkunden und Actenstucke zur Geschichte der Verhaltnisse zwischen Oesterreich, Ungern und der Pforte im XVI. und XVII. Jahrhunderte, Wien, (1840 [1838]-42).