Habsburg elçisi Cornelius Duplicius Schepper'in 1534 tarihli nihai raporu / sefaretname (27. sayfa).
Latince
55
Respondît Cornelius. Etíam.
Tune iterum Caesar Thurcarum. Et tibi dabitur inquit. Et iussit Cornelium
iterum dicere.
Incepit itaque rursus ab apprecatione bonç valetudinis nomine Ferdínandi
regís: Ab inductione Caroli Caesaris qua dimisit in gratiam fratris Coronem
vrbem. Pro hoc officio petere totum regnum Hungariae. A persuaso Carolo
Caesare propter verba Imbrahimi Bassae ad auscultandum de pace. Hinc satis
testatum esse animum Ferdinandi regis erga ipsum Caesarem Thurcarum patrem
suum. Quicquid autem successerit, velie ipsum in pace facta manere.
His dictis Caesar Thurcarum nihil ad priora respondens.
Bene inquit. Carolus vult pacem?
Respondit Cornelius. Imbrahimus Bassa vester dixit mihi vt ipsum
adhortarer et induci facerem per fratrem, ad consentiendum in pacem. Non
aspernatur Carolus Cçsar pacem pro tota Christianitate si modo fìat honesta.
Respondit Caesar Thurcarum. Quomodo vis istam pacem faceré?
Respondit Cornelius. De modo illius poterit tractari in sequentibus.
Pro nunc si vult Magnitudo vestra quod pro tempore aliquo abstineatur
à bello, mari et terra. Ita quod subditi Caesaris Karoli non noceant subditis
vestris et econtra. Ad hoc faciendum ego habeo potestatem.
Aut etiam casu quo Magnitudo vestra nunc intendere velit in pacem
conditionalem quae scilicet erit: si modo per Pontificem maximum nostrum et
pro tota Christianitate confirmetur: Ad talem pacem faciendam etiam ego habeo
potestatem.
Nihil ad hoc respondens Caesar Thurcarum iterum quesiuit. De Corone
quid dicis?
Respondit Cornelius. Ad preces fratris sui Ferdinandi regís, et vt
ostendat se non esse tam auidum sanguinis effundendi, ñeque tam alienum à
pace honesta ineunda , Carolus Caesar vobis Coronem dimisit illesam.
Respondit Caesar Thurcarum. Ego non curo istam dimissionem.
Quia erat vile castellum cuius multa milia habeo similia. Et poteram bene
ipsum subuertere. Non debebat abinde exsportasse gentes meas, nec artilleriam,
et dimittere muros nudos. Verum est quod ego habeo artilleriam sufficientem,
ncque alicuius rei indigeo. Et propterea non est alicuius ponderis
apud me ista restitutio.
Respondit Cornelius. Serenissime Imperator. Si Griti fuisset in Hungaria
Ita quod ego per illam viam venire potuissem , et non fuissem ita de
[ s. 55 ] Cornelius cevapladı: Evet.
Padişah tekrar: “Öyleyse alacaksın.” Ardından Cornelius’a konuşmasına devam etmesini söyledi.
Cornelius tekrar Ferdinand Kral adına padişaha sağlık ve sıhhat dileğinden başladı: Kayzer Karl’ın kardeşi hürmetine Koron şehrinden ferağ etmesinden bahsetti. Bunun karşılığında tüm Macar Krallığı’nı istiyordu. İbrahim Paşa’nın sözlerinden ötürü Kayzer Karl’ın sulha sıcak bakmasından bahsetti. Ferdinand Kral’ın babalığı padişaha yönelik niyetinden bolca bahsetti- Ne olursa olsun akdedilmiş olan sulha sadık kalmak istiyordu.
Cornelius bunları söyledikten sonra padişah önceki dediklerine hiçbir yorum yapmadı.
“Pekala,” dedi, “Karlo sulh mu diler?”
Cornelius cevapladı: İbrahim Paşa’nız bana demişti ki kardeşi [Ferdinand] aracılığı ile Kayzeri sulha icazet vermeye ikna etmeliydim. Eğer şerefli bir sulh akdedilecek ise Kayzer Karl tüm Hıristiyan alemi adına bir sulhu reddetmemektedir.
Padişah sordu: “Bu sulh nice olsun istersin?”
Cornelius cevapladı: “Şu şekilde mükaleme edilebilir: Şayet cenab- ı padişahileriniz kabul ederse bir süreliğine gerek denizde gerek karada savaştan sakınılsın. Keza Kayzer Karl’ın tebaası sizinkileri incitmesin ve sizinkiler de onlara zarar vermesin. Bu koşullar altında sulh akdetmeye salahiyetim vardır.
Ya da cenab- ı padişahilerinin kabul etmesi durumunda şöyle bir şartlı sulh da yapılabilir: Bu sulh Papa tarafından bütün Hıristiyan alemi adına tasdiklenebilirse çok iyi olacaktır: Böyle bir sulh akdetmeye de salahiyetim vardır.”
Padişah bunlara hiçbir cevap vermeden tekrar sual etti: “Koron’a dair ne dersin?”
Cornelius cevapladı: “Kardeşi Ferdinand Kral’ın dualarına dayanamadığından; kan dökmeye hevesli olmadığını göstermek istediğinden ve şerefli bir sulh akdetme fikrinden uzak olmadığını belirtmek istediğinden ötürü Kayzer Karl size Koron şehrini hasarsız teslim etti.”
Padişah cevapladı: “Şu kalenin ferağını hiç umursamıyorum. Zira böyle kıymetsiz binlerce kalem vardır. Ayrıca, isteseydim zaten orayı ben de kendime tabi kılabilirdim. Tebaamı ya da toplarımı oradan çıkarıp geriye sadece çıplak surlar bırakmak da nedir! Zaten yeterli sayıda topum var ve hiçbir şeye muhtaç değilim. Bu sebeple de bu istirdadın benim gözümde bir ehemmiyeti yoktur.”
Cornelius cevapladı: “Padişah Hazretleri! [Serenissime Imperator] Şayet Gritti Macaristan’da olsaydı ve ben o yoldan gelebilseydim de [s. 55 ]