Habsburg elçileri Hieronymus de Zara ve Cornelius Duplicius Schepper'in 1533 tarihli nihai raporu / sefaretname. (5. sayfa)
Latince
ego non obtuli coronem sed Bassa ipsam petiuit, Et dixit quod mediante restitiitione
ciuitads , artilleriae et personamm facerent pacem cum eodem Karolo
Caesare pro quinqué aut Septem annis et acceptarent ipsum in fratrem
prout acceptassent regem Francorum. ad quod sciendum expectanda esset responsio
et uoluntas Imperatoris. Ad id Ludouicus Griti respondit. Tu ista
uice nimium sapuisti, si ego hic fuissem negocia non fuissent transacta hoc
modo, Sed ego loquar cum Bassa, et erimus postea multis uicibus simul.
Conformiter ad quod ipse Hieronymus persuasit ipsi multa cum satis bonis
rationibus, uolendo ipsum aitrahere ad deuotionem Maiestaiis Regiae. ad quod
cepit se mollificare , dicendo: Ego plus satis dexteritatis inuenio in te quam
de qua ab Hungaris et aliquibus Germanis fui informatus.
Sexto die Maij iterum simul conuenere. Quo die dixit Aloisius Griii Hieronymo:
se locutum fuisse cum Imbrahimo Bassa, et quod pro eo tempore
non posset aliud tractare, donec rediret fìlius Hieronymi cum Zauss cum resolutione
Imperatoris et regis. Quia si ipsi aliam aliquam resolutionem adferrent,
totuin laborem insumptum vanum statum iri, Et hoc modo conclusum
fuit de aduentu ipsorum expectando.
XXV die Maij Imbrahimus Bassa misit pro Hieronymo, qui una cum filio
suo qui aduenerat ad ipsum Bassam se contulit. A quo Bassa ipse Hieronymus
interrogauit. Si Zauss ille qui a Maiestate Regia redierat retulisset quo
modo fuisset tractatus? et si inuentum fuisset uerum esse id omne quod ipse
Hieronymus dixisset et promisisset nomine Maiestatis Regie. Ad quod ipse
Imbrahimus respondit quod sic. Et quod ualde bene intellexerat. Et supra illud:
presentauit Hieronymus ipsi Bassae claves Strigonij, et dixit: Ecce claues
illas quas Tu et Caesar Thurcarum , petiuistis ad fidem et firmitudinem Regie
Maiestatis domini mei declarandam. Ad quod prefatus Bassa subrisit et cum
capite fecit signum ut Hieronymus eas saluaret. Postea obtulit illi Hieronj mus
munus illud quod Maiestas Regia ad ipsum transmiserat. Id quod ipse acceptauit
cum maxima iucunditate, et respexit ipsum tribus uicibus, et postea apud
se seruauit et egit gratias Maiestati Regiae. dixitque idem Hieronymus ipsi
Bassç quod Maiestas Regia id transmiteret in signum fraternitatis. Quia Maiestas
Regia ipsum assumpsisset in fratrem seniorem : et quod Maiestas Regia
desyderaret habere intrinsecam intelligentiam cum ipso Bassa. Ad quod ipse
respondit se esse ualde contentum. postea iussit idem Hieronymus filio suo
Vespasiano ut relationem faceret de itinere facto cum ipso Zauss. postea dixit
idem Hieronymus se non habere authoritatem loquendi aut extendendi
(Hieronymus’un Gritti’ye cevabının devamı)
Koron’u ben önermedim, Paşa talep etmiştir. Şehrin, bataryasının ve garnizonunun teslimi yoluyla Kayzer Karl ile 5 ya da 7 yıllığına barış yapılacağına ve kendisinin tıpkı Fransa Kralı’nı kardeş olarak kabul ettikleri gibi kardeşçe benimseyeceklerini söz vermişlerdir. Bu meyanda bilinmesi gereken Kayzer’in cevabı ve iradesidir. “ Buna Ludovico Gritti cevaben “Çok emin konuşuyorsun. Eğer ben burada olsaydım bu müzakere bu şekilde gerçekleşmezdi. Lakin Paşa ile görüşeceğim ve ardından tekrar bir araya geleceğiz” dedi. Hieronymus Gritti’yi makul sözlerle ikna edip Majesteleri Kral’ın tarafına çekmeye çalıştı. Bunun üzerine Gritti yumuşamaya başladı ve “Sizde Macarlar ya da Almanlarla ilgili duyduklarıma nazaran çok daha fazla maharet görüyorum” dedi.
6 Mayıs’ta tekrar toplanıldı. O gün Alvise Gritti Hieronymus’a şöyle dedi: İbrahim Paşa’yla konuşmuştu ve Hieronymus’un oğlu gönderilmiş olan çavuşla Kayzer ve Kral’ın kararını bildiren bir kağıt getirine kadar başka bir şey müzakere etmek mümkün değildi. Çünkü eğer farklı bir karar getirirlerse bütün zahmetler boşa gitmiş olacaktı ve böylece dönüşlerini bekleme kararı alındı.
25 Mayıs’ta İbrahim Paşa Hieronymus’u çağırttı. Hieronymus oğluyla beraber Paşa’nın huzuruna çıktılar. Paşa’ya Hieronymus şunları sordu: Majesteleri Kral’ın yanından dönen çavuş anlaşmayı getirmiş miydi? Hieronymus’un kralı adına söyleyip vaat etmiş olduğu her şeyin doğru olduğu açığa çıkmış mıydı? İbrahim Paşa öyle olduğunu ve her şeyi dinlediğini söyledi. Bunun üzerine Hieronymus Paşa’ya Estergon’un anahtarlarını sundu ve şöyle dedi: “ Efendim Kral Majestelerinin dürüstlüğünü ispat etmek adına sizin ve Padişah’ın kendisinden talep etmiş olduğunuz anahtarlar işte buradadır ”. Mezkur paşa buna güldü ve başıyla Hieronymus’a anahtarları bırakmasını işaret etti. Ardından Hieronymus Paşa’ya Majesteleri Kral’ın göndermiş olduğu hediyeyi uzattı. Paşa büyük bir keyifle kabul etti ve üç defa dönüp baktı ve eline alıp Majesteleri Kral’a teşekkür etti. Hieronymus da Majesteleri Kral’ın bunları bir kardeşlik timsali olarak yolladığını Paşaya söyledi. Zira Majesteleri Kral kendisini ağabeyi gibi görüyordu ve paşayla daha samimi bir istihbârî rabıta kurmak istiyordu. Paşa pek memnun olduğu söyledi ve sonra Hieronymus oğlu Vespasianus’a çavuşla beraber geçirdiği yolculuğu anlatmasını söyledi. Sonra da Hieronymus kendisi daha fazla konuşmaya ya da ilerlemeye