I. Ferdinand'ın İstanbul'a göndermiş olduğu elçi Hoberdanacz'ın 1528 tarihli nihai raporu. (Gevay, 8. sayfa)
I. Ferdinand'ın İstanbul'a göndermiş olduğu elçi Hoberdanacz'ın 1528 tarihli nihai raporu. (Gevay, Latince)
10
et deberent eas referre i non audent intrarea profugos et captiuos ex partibus
illis non habetisp sed illi qui intrant ad vos quique licet sciant certum rei
euentum non referunt vobisp sicut in se esta sed alio modo et inuolucro ex
ponunt vobisa cum sint aduersarii et hostes domini nostri credo tamen
cum hucusque ignoraueritis hec vos seorsim etiam ab hominibus vestris in
tellecturos dominum nostrum gratiosissimum deo sic volente cesari iur
earum propinquiorem esse factuma nullumque adhuc inimicum domino nostro
resistere potuisse. ibraim. ilixisti quoque nominum tuum esse diuitem. lie
cense nobis thesauros quos hunc habere ais. iiespondit iiabardanecz. im
possibile mihi fuit omnes thesauros domini nostri videre cum sim minimus
seruitor maiestatis sue eademque sit sors mea fere que est curialium cesaris
iui-earum quia preter consiliarios aliquot et primarios a non sciunt omnes
imperatoris thesaurosa Sed quantum ego vidi et cogitari potuit de diuitiis
domini nostri libenti animo narrabo. quod dominus noster ex sanguine
imperatorum et Regum potentissimorum ortum ducit quorum si vnusquis
que sibi mille saltem florenos legasseta maximum thesaurum accumulare
potuisseta preter illos quos iampridem defuncti progenitores sui habuerunu
quique omnes ad manus domini nostri deuenerunta ex quibus nescio maie
statem suam aliquid exposuissea cum habeat multa regna et dominia maximi
prouentus. et inter cetera prouintias duas ex quibus omnia necessaria per
annum recipere et leuarea reliquos vero regnorum et patriarum suarum reddi
tus et obuentiones reponere et residuare potesti ceterum quando dominus
noster iiex in iiungariam venit adduxit secum curiam numerosissimam
qualem nunquam hactenus vidi a tot ducibus baronibus militibus et nobi
libus frequentarii quorum tamen pars minima est eorum quos in aliis suis
regnis et prouintiis habeti Hijs vero qui curiam sequebautur cathenas
aureas annulos et monilia pretiosissima esse continuamque solutionem fieri
nec vllum in ea defectum esse vidi et cognoui. ibraim. que est illa quam
dixisti domini tui potentiam. iiespondit iiabardauecz. quia preest regnis
et prouintiis permultis ducibusque Marchionibus et principibus compluribus
imperatp et quod habet plures amicos et vicinos et omnibus iis potentiorem
fratrem eius cermanum Serenissimum et inuictissimum in toto orbe- cesarem
carolum Regem iiispaniaruml et imperatorem iiomanorum. ibraim. non
latet nos plures esse domino tuo prouintiasy Sed dixisti eum habere multos
amicos et vicinos potentissimusa nos autem longe aliter sentimus qui intel
ligimus omnes sibi fere esse inimicos eumque nullum habere amicum. Re[spondit]
[10] gelmeye cesaret edememişlerdir; o diyarlardan gelen esirler ve kaçaklar bulunmaz, zira size gelenler bir şey bilseler de olduğu gibi size aktarmazlar, farklı ve eksik şekilde bildirirler çünkü efendimizin rakip ve düşmanıdırlar. Öyle düşünüyorum ki adamlarınızdan Efendimizin Türk İmparatoru’na, Tanrı öyle dilediğinden, daha da yakınlaştığını haber almamışsınızdır da; ya da şimdiye kadar hiçbir düşmanın efendimize karşı duramadığını öğrenmemişsinizdir. İbrahim: Efendinizin zengin olduğunu söylediniz. O zaman ne kadar geniş hazineleri olduğunu şimdi bize söyleyin! Hoberdanecz cevapladı: Efendimin bütün hazinelerini görmek benim için mümkün olmadı, zira ben onun edna bir bendesiyim; benim halim de Türk İmparatoru’nun kullarınınkinden çok farklı değildir ki onlar da, Vezirleri ve sair önde gelenleri saymazsak, İmparatorun bütün hazineleri bilemezler. Ancak yine de gördüğüm ve çıkarabildiğim kadarıyla efendimin zenginliğini seve seve anlatırım. Efendimiz İmparatorun ve çok güçlü Kralların kanından geldiği için her birinden kendisine en az 1000 florin yollamalarını istedi, çok büyük bir hazine bir araya getirebildi, uzun süre önce vefat etmiş ebeveynlerinin sahip olduğundan daha bahsetmiyorum. Bunların her biri efendimizin eline geçti, ancak majesteleri bunlardan harcama yaptı mı bilmiyorum. Pek çok toprağı ve gelir getiren mülkü var, ve sadece iki eyaletinden bir yıllık ihtiyacını karşılayabiliyor ve topraklarının hasılını ve kilise vergisini geri iade edebilecek durumdadır. Ayrıca, efendimiz Kral hazretleri Macaristan’a geldiğinde beraberinde şimdiye kadar hiç görmediğim büyüklükte bir saray taallukatı getirdi ki sürekli Baronlar, askerler ve asiller tarafından ziyaret ediliyor. Bunların küçük bir kısmı kendisinin diğer eyalet ve memleketlerinden geliyorlar ve Saray’ın peşinden gelenlerin hiçbirinde altın zincirler, yüzükler veyahud pek kıymetli kolyelerin eksik olduğunu görmedim. İbrahim: Neye bakarak efendinin kudretli olduğunu söylersin peki? Hoberdanecz cevapladı: Çünkü pek çok memalik ve eyaleti yönetmekle beraber bir çok düke, Markize ve prense de hükmediyor. Ayrıca, pek çok dostu ve komşusu var ki bunlardan en kuvvetlisi tüm dünyanın en kudretlüsü olan kardeşi Almanya’nın Efendisi, İspanya Kralı ve Roma İmparatoru Kayzer Karl’dır. İbrahim: Efendinin toprakları bize o kadar da büyük gelmedi. Ancak dedin ki kendisinin pek çok dostu ve güçlü komşuları vardır. Fakat bi’l- akis, bizce ona komşu olanlar genel itibariyle aslında düşmanları ve kendisinin hiç de dostu yok. [10]