Habsburg elçisi Cornelius Duplicius Schepper'in 1534 tarihli nihai raporu / sefaretname. (1. sayfa)
Latince
Enumeratio eorum quae per Cornelium Duplicium Scepperum acta et tractata et ab eodem audita et visa sunt in legatione Constantinopolitana ad Imperatorem Thurcarum quae fuit anno Domini millesimo quingentésimo tricésimo quarto.
Principio Quum aduersis tempestatibus ventorum et maris aegre aduenisset Cornelius Rhagusium, statimque signifìcasset aduentum suum Sansacbo Hertzogouinae et ab eo literas commeatus accepisset venissetque primo ad eum in oppido Hotzka, postea autem prope Constantinopolim ad pontem minorem qui vocatur Buckzugmetze, premisissetque vnum ex familiaribus suis ad Aloisium Griti quem credebat in pristina esse existimatione, vt et aduentum nunciaret ipsius, et eum rogaret vt de hospitio ipsi prouideret,missis ad eum literis manu ipsius Cornelii scriptis. Rediens idem familiaris ad prefatum pontem tale rettulit responsum ab ipso Loysio Griti ad Cornelium.
Se Aloysium valde letari de reditu Cornelii Itaque vbi primum venisset Cornelius Constantinopolim, se Aloisium ad ipsum esse venturum in ipsius hospitio. Interim nihil omnino diceret Cornelius de illis rebus quas tractaturus venisset ne ipsi quidem interpreti portae lonusbegk. Nam eos qui nunc essent apud Caesarem Thurcarum in authoritate constituti, et magni domini, nihil scire de rebus transactis. Se habere secretum modum et intelligentiam cum Caesare Thurcarum de quo alii nihil sciant. Quicquid autem alus diceretur aut ipsi etiam interpreti, id statim publicatum iri. Ideoque non defuturos qui totum negocium postea inuerterent. Proinde se et Cornelium simul esse locuturos et conclusuros de modo loquendi quem tenere debeat Cornelius apud Aiazbassam. Postea se ordinaturum quod Caesar Thurcarum sit in hortum suum venturus, vbi ipse Loysius et Cornelius simul essent, et sic transigèrent negocia. Se enim plurimum optare vt Christianitas ferietur a bello aliquot annis. Se Aloisium tamdiu substitisse Constantinopoli, quia variae practicae sint à Papa propositae apud portam Caesaris Thurcarum Quibus auertendis et destruendis presentia sua fuerit necessaria. Nunc autem se omnino in procinctu fuisse, et abi-
[ s. 29 ]
Cornelius Duplicius Schepper’in Miladi 1534 senesinde Kostantiniyye’de Padişah nezdinde icra ettiği elçiliği sırasında yaptıkları, gördükleri ve duyduklarının anlatısıdır.
Ters rüzgârların yol açtığı fırtınalardan ve denizin zorluklarından ötürü hırpalanmış olsa da Cornelius ilk olarak Ragusa’ya [Dubrovnik/Dobravenedik]vardı ve derhal geldiğini Hersek Sancakbeyi’ne bildirdi-kendisinden gelen aman mektupları eline ulaştı. Öncelikle sancakbeyiyle Hotzka kasabasında buluştu; ardından da Kostantiniyye şehri yakınlarındaki Küçükçekmece [Buckzugmetze] denen küçük köprüye kondu ve maiyetinden birini Alvise Gritti’ye yolladı. Gritti’nin hala aynı kanaatte olduğunu düşünüyordu ve gelişini bildirmesi ve kendisine konaklayacak yer ayarlaması için ricada bulundu; Cornelius kendi eliyle yazmış olduğu mektupları da böylece yolluyordu. Cornelius’un adamı mezkur köprüye geri geldiğinde Alvise Gritti’den şöyle bir cevap getirdi:
Alvise, Cornelius’un geri dönüşünden dolayı büyük haz duyuyordu. Cornelius Kostantiniyye’ye girer girmez, Alvise kaldığı handa yanına varacaktı. Bu arada Cornelius görüşmeye geldiği konularla ilgili divan dragomanı Yunus Beğ de dâhil kimseye kati surette bir şey söylememeliydi. Zira o anda padişahın yanında bulunan Türk idareciler de padişah da müzakere edilecek konuları bilmiyorlardı. Diğerleri bir şey öğrenmesin diye [Alvise] padişahla gizlice irtibat ve istihbarat içindeydi. Çünkü başkalarına ya da tercümanın şahsına söylenen şeyler derhal ayan beyan ortaya çıkardı. Böylece bütün maslahat bunlar yüzünden alt üst olurdu. Alvise ve Cornelius ileride yan yana gelip Cornelius’un Ayas Paşa nezdinde konuşması gerekenler hakkında görüşeceklerdi. Ardından padişahın bahçesine gelmesini ayarlamaya çalışacaktı ki burada Alvise ve Cornelius birlikte bekleyip maslahatı müzakere edebilirlerdi. Alvise can- ı gönülden diliyordu ki Hıristiyan alemi birkaç yıl içinde savaştan azade olsun. Alvise bunca süre Kostantiniyye’de beklemek zorunda kalmıştı, zira Papa tarafından padişah divanında görüşülmek üzere muhtelif iddialar ortaya atılmıştı. Bunların bertaraf edilmesi ve hükümsüz kılınması Alvise’nin buradaki mevcudiyetini mecburi kılıyordu. Ancak artık her şey tamamıyla hazırdı ve [ s. 29 ]