Safavilerin Anadolu'da ilerlemeleri, Şah İsmail'in gücü ve kişiliği, Osmanlıların bunlara tepkisi üzerine Kıbrıs'ta yazılmış ayrıntılı rapor.
çeviri kontrol edilecek.
A dì 24 avosto 1507, in Cypri. Deposition fata a li magnifici signori rectori di Cypri per domino Priamo Malipiero, del magnifico missier Dionisio, novamente venuto del Cogno et Caramania.
De le nove et cosse del signor Sophis. Dice al suo partir del Cogno, che fu a’ 9 de l’instante, el signor Sophis trovavase in campo con exercito potentissimo, per zornate 11 destante de li confini del signor turcho, ne le parte de Trabesonda et Amexia et Tochati. Nel qual exercito dice trovarse haver homeni d’arme a cavalo, armati d’arme bianche, da 40 milia, et pedoni numero infinito, per esser sequitato de numero innumerabile e de done e de puti, et è quodammodo per dio tenuto. Et hè tanto el nome suo, che da diverse parte concoreno una extremità de brigade per vederlo et seguitarlo, tamquam missus a deo. Et occultamente ha visto levarse molti de la Caramania, subditi del signor turcho, per andar a trovar esso signor Sophis, tanto hè el nome suo reverido e desiderato. In modo che, dubitando el signor turcho de la potentia del dito Sophis, vedendo esser cussì vicinato a li luogi soi, ha fato gran preparation de zente da pe’ e da cavalo, per andarli a l’incontro. Et che per alguni zorni, avanti lui missier Priamo partisse dal Cogno, ogni zorno infallanter sopravegniva a quel signor uno e do ulachi, zorni 7, avanti el partir suo de lì, per comandamento ultimamente ebe, dito signor feze levar el bassà de la Caramania con cavali X milia, pagati per el gran turcho, et pedoni 5000, pagati per el popolo; et per tutti altri luogi de la Natalia, per simel comandamenti, tutti altri bassà, et el fiol propio del signor, che hè in Satalia, cavalcavano con zente da pe’ e da cavalo, e tuti se reducevano a le parte de Anguri, Cassaria et Maxia. Con le qual zente etiam cavalcava belyarbei, capitanio zeneral de le zente de la Natolia; adeo che divulgavano sariano, tra cavali e pedoni, da persone 80 milia. Et per indubitato se teniva, erano per afrontarse con le zente del signor Sophis, el qual prosequiva l’impresa sua et vegniva avanti. Et per quanto se diceva, el signor turcho haveva dà ordine ai suo’ capi et governatori, che, pervenuto ai confini, dove se diceva trovarse el signor Sophis, volendo quello procieder avanti, dovesseno subito quello avisar, et aspetar novo comandamento: qual era, dovesse far fati. Et non vegnando più avanti, dovesseno tuor l’imprexa sopra Anaduli (per imputar quello esser stà causa de haver allecto et inducto el dito signor Sophis vegnir tanto avanti, et tuor le arme contra el signor turcho) e debellar quello, con ajuto e socorso del signor soldam, el qual se dicea mandar a tal expedition 5000 mamaluchi; et questo per confinar dito Aliduli con l’uno e l’altro potentato.
Dicevase etiam, el signor Sophis dovea redurse con le zente sue a uno loco, nominato Arzingnam, che hè dentro de li confini del turcho; dove havea destinato far una forteza, e lì fermar la sua sedia, per aver più facilità ad invader el paexe del turcho, e per aver reduto a salvarse in ogni advento. Et tiense per indubitato, fermandose esso signor Sophis in Arzingnan, tuta la Caramania et altri luogi et paesi circum circa se reduriano a la devotion de esso Sophis, per esser inclinatissimi a quello; tanta hè la extimation e fama di quello, per esser signor liberalissimo, et far optima compagnia a tuto homo. Et hè homo valoroso, de gran spirito et animo; et hè zovene de anni 24 in circa; e tuti li suo’ seguazi portano le berete rosse, et hè nominato signor de la testa rossa. Et questo hè quanto ha possuto intender de li andamenti de le cosse del dito signor Sophis, et provision fate per el signor turcho.
Konya ve Karaman dolaylarından Kıbrıs'a yeni ulaşmış olan Priamo Malipiero'nun anlattıklarından Kıbrıs Başkanları tarafından hazırlanmış olan yazılı ifade.
Şah İsmail hakkında haberler ve bilgileri içermektedir. Ayın 9'unda Konya'dan ayrıldığında, Şah İsmail çok güçlü ordusuyla Padişah'ın Trabzon, Amasya ve Tokat sınırlarına 11 gün uzaklığında bulunan bir kampta bulunuyormuş. Bu ordunun içinde kırk bin silahlı atlı asker ve sayısız piyade ve onları takip eden çok sayıda kadın ve çocuk bulunmaktadır. Şah'in ismi o kadar önemli ki farklı yerlerden pek çok kişi onu görmek ve takip etmek için bir araya geliyor, sanki Şah Tanrı tarafından yollanmış gibi. Priamo Malipiero'nun gördüğüne göre Padişah'ın pek çok kulu Karaman'dan kalkıp gizlice ismini övdükleri Şah İsmail'i bulmaya gidiyor. Öyle ki Şah'ın gücünden korkan Padişah onun kendi topraklarına bu kadar yakın olduğunu görüp,onunla karşılaşmak niyetiyle büyük bir atlı ve piyade ordusu hazırlığı içerisindedir. Priamo Malipiero Konya'dan ayrılmadan önce neredeyse her gün bir kaç ulak Karaman Beyine geldi. Ayrılmasından 7 gün önce son verilen buyruk ile Karaman paşası Padişah tarafından ödemesi yapılan on bin atlı ve halk tarafından masrafları karşılanan beş bin piyadesini topladı. Bu şekilde Anadolu'nun farklı yerlerinden diğer paşalar ve Padişah'ın Antalya'da bulunan Şehzadesi aynı buyruk ile atlı ve piyadeleri toplayarak Ankara, Kayseri ve Amasya bölgelerine çekildiler. Şu an sayıları seksen bin olarak gözüken bu piyade ve atlılarla genel komutan Anadolu Beylerbeyi de at sürüyor. Kesinlikle bu birlikler durmadan ilerleyen ve kendi savaşını sürdüren Şah İsmail'in adamları ile karşılaşmak üzere oradalar. Padişah beyleri ve komutanlarını kontrol altında tutuyor öyle ki Safavilerin bulunduğu sınır bölgesine ulaştıklarında ilerlemek isteyenler haber vermek ve yeni emirleri beklemek zorundalar.Ve daha ilerlemeyerek savaşı Alaüddevle'nin topraklarına getirmeliler (ki onu Şah İsmail'i kandırıp bu kadar ilerlemesine ve Padişahın ordusuyla karşı karşıya gelmesine neden oldu diyerek suçlamak için) ve onu Anadolu'ya beş bin Memlük yolladığı söylenen Sultan'ın yardımı ile yok etmeliler. Tüm bunlar Alaüddevle'nin iki güç arasında sıkışıp kalması içindir. Böyle dedikten sonra, Şah İsmail adamları ile beraber Padişah'ın sınırları içerisinde bulunan Erzincan'a çekilmek zorunda kaldı. Şah burada bir kale inşaa ettirip, Osmanlı ülkesini daha kolay istila etmek ve her [Osmanlı?] ilerlemesinde kolayca geri çekilebilmek için burayı payitaht'ı yapmak istiyor. Eğer Şah İsmail burada kalırsa şüphesiz ki Karaman ve civarı bölgelerin insanları zaten meyilli oldukları Şah'ın dinine geçecekler. Şah özgür düşünceli olduğu ve en iyi kardeşliği temsil ettiği için çok ünlü ve çok saygı görüyor. Şah çok yüksek gönüllü ve değerli biri, yaşı 24 civarı ve tüm müridleri kızıl başlık takıyorlar ki kendisine Kızılbaşların Şahı deniyor. İşte bunlar bahsedilen Şah'ın hareketleri ve Padişahın buna karşı yaptığı hazırlıklarla ilgili duyduklarıdır.