Kaynak Türü
YAZIŞMA
Cilt No /Belge No
35/0383
Kayıt Tarihi
Haber Tarihi
Haberin Çıkış Yeri
Haberi Alanın Adı
Andrea Gritti
Haberi Alanın Niteliği
Hükümdar
Haberin Ulaştığı Yer
Venedik
Kayıtta Adı Geçen Yer İsimleri
Kayıt İçeriği

Çaldıran Muharebesi'ne dair bilgiler içeren mektup parçası.

Özel Not

01.03.1515 tarihli bu yazı Andrea Gritti'ye Kıbrıs'tan gönderilen bir resmin altından çıkmıştır. Kayıtta tarihin 1514 olarak verilmesi, söz konusu dönemde yılın Ocak değil Mart ayında başlamasından kaynaklı bir karışıklık olabileceği gibi Sanuto'nun hatası da olabilir.

 

Kayıttaki tarihlerde de hata vardır.

Kaydın Metni

Copia di una scriptura posta sopra uno quadro portata de Cypro al Serenissimo domino Andrea Gritti doxe per Francesco Zacaria; il qual quadro è posto in la sua sala dil palazo in questo anno 1523 (1524) Fevrer.

1514 Primo Marcii.

Sultan Selin Gran turco mosse verso la Persia et gionse a Chialdaram doe giornate di sopra al fiume Tygris dove era già venuto Jsmael Schiach sophi con parte de lo exercito suo, però che ' l resto era a Scomarcat contra li tartari, et a dì 4 Avosto a hore 3 de di turchi si calorono de li monti et si messeno in ordinanza, e ' l Sophi passò una fiumara de guazo cum tutte le persone da fatti, lassando de lii cariazi el le gente inutile fu ale man cum turchi li qualli se apersero in due ale per dar loco a le artelarie. Li sophi, visto questo feceno similmente due ale, et alargati ateseno a li fianchi. El signor Sophi con la mità de lo exercito dete da sinistra, Mahemet begi suo capitanio dete da la destra e ne l'intrar fu morto da una spingarda et rimaso el squadron suo disordinato, passò avanti l' artellaria, et dette soccorso al signor Sophi, el qual havia investito valorosamente, et era stà rebatuto tre fiate da l' artellaria e schiopeti. Durò la battaglia 7 hore, poi levati i Sophi in ordinanza per la via di monti, se retraseno da longi. Morirono in quel conflitto sophi 7 milia, et turchi 25 milia tra axapi et altri turchi, poi levati in ordine passato il fiume preseno i cariazi, donne et puti de Sophi, et andorono a Tauris a 4 de Septembrio et steteno fino a di 14, dove levorono 200 some di seda, et da 800 caxe de maistri de diverse arte, et abandonato il tutto ritornorono in Turchia. Ordine de l'exercito turchesco: el Gran turco in mezo de 300 sulachi de la sua guardia circumdati da 10 milia janizari, di qualli 4000 trano schiopeti el resto son con arme inastade, intorno alli quali era 20 milia cavalli spacoglava et altri tutti de' ordinanza del Signor altri 20 milia, 10 milia cum el bilarbei de la Natolia a dextra, et 10 milia cum el bilarbei de la Romania a sinistra, asapi oltra questi da 20 milia pedoni in summa 70 milia turchi sono disarmati d'arme da dosso, salvo alcuni de la ordinanza del Signor de qualche panziera de maia. Li sophi forono 24 milia tutti a cavallo ben armati secondo el desegno el qual fu fato con ogni verità et diligentia. Lo exercito turchesco fu 70 milia 300, et quello del sophi fu 24 milia.

Kayıt Özeti

Kıbrıs'ta mukim Venedik yurttaşı Francesco Zaccaria tarafından Doc Andrea Gritti'ye gönderilen bir resmin altından çıkan yazının kopyasıdır. Resim, Gritti tarafından Şubat ayı içinde sarayın salonuna asılmıştır. 

 

1 Mart 1515 tarihini taşıyan bu yazıda I. Selim'in İran'a doğru hareket ettiği, Şah İsmail'in ordusunun bir kısmı ile hazır bulunduğu Çaldıran mevkiine vardığı bildirilmektedir. Bu anlatıya göre Osmanlı ordusu 4 Ağustos'ta tepelerden inerek düzen almış, Şah İsmail de karşılık vermiştir. Safavilerin sol kolunu kumanda eden Ustaclu Muhammed Han bu çatışmada hayatını kaybetmiştir. 7 saat süren muharebenin ardından Şah İsmail geri çekilmiştir. Çatışmada 7.000 Safavi, 25.000 Osmanlı askerinin öldüğü belirtilmektedir. 4 Eylül'de Tebriz'e girip 14 Eylül'e kadar kalan Osmanlı ordusu ipeklere el koymuş, muhtelif sanatkarları ele geçirmiş, İstanbul'a dönmüştür. Osmanlı ordusu şu kuvvetlerden oluşmuştur: Padişahın etrafındaki 300 solakı çevreleyen 10.000 yeniçeri, yarısı Rumeli yarısı Anadolu Beylerebeyi kumandasında olmak üzere 20.000 sipahi, 20.000 yaya ve azaplar, toplam 70.000. Şah İsmail'in ise hepsi atlı ve iyi silahlanmış 24.000 sipahisi olduğu bildirilmektedir.

Kaynak Bilgisi
M. Sanuto, I Diarii di Marino Sanuto, Forni Editore, Bologna, (1969).